Uprawnienia dla pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności

Osoby z niepełnoprawnościami (OzN) mają dodatkowe uprawnienia wynikające z kilku dokumentów prawnych: Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych, Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy o rehabilitacji z 1997 r. oraz Karty Praw Osób Niepełnosprawnych. Jest to ważne m.in. dla OzN, które są aktywne zawodowo. Informacje podane na tej stronie mogą posłużyć zarówno tobie jako pracownikowi, ale również pracodawcom.

Czas pracy
Czas pracy osoby z niepełnosprawnością w stopniu lekkim nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo i nie różni się maksymalnego wymiaru czasu pracy ustalonego w kodeksie pracy dla osób w pełni sprawnych. Ponadto, taki pracownik ma prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwy w pracy, a czas tej przerwy jest wliczany do czasu pracy. 

Osoby z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym nie mogą podejmować pracy w wymiarze przekraczającym 7 godzin na dobę i 35 godzin w wymiarze tygodniowym. Mają ma prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwy w pracy, a czas tej przerwy  jest wliczany do czasu pracy.

Ponadto obowiązuje zakaz zatrudniania osób z niepełnosprawnościami (stopień niepełnosprawności nie ma znaczenia) w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Osoba z niepełnosprawnością może pracować dłużej, jeżeli praca polega na pilnowaniu lub lekarz (przeprowadzający badania profilaktyczne lub sprawujący opiekę nad tą osobą) wyrazi na to zgodę.

Stosowanie tych norm czasu pracy nie może powodować obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. W sytuacji kiedy osoba z niepełnosprawnością, z powodu złego stanu zdrowia, nie może pracować tak długo jak wcześniej, jej godzinowe stawki wynagrodzenia rosną, by miesięczne wynagrodzenie (mimo przepracowania mniejszej liczby godzin) nie było niższe.

Pamiętaj! Jeśli masz umiarkowany lub znaczny stopień niesprawności nie musisz przedstawiać swojemu pracodawcy specjalnego zaświadczenia o celowości stosowania krótszego wymiaru czasu pracy, ponieważ jest to ich ustawowe prawo związane z posiadaniem orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, od momentu dostarczenia orzeczenia do pracodawcy.

Urlop
Osobie z niepełnosprawnością w stopniu znacznym lub umiarkowanym przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu przyznania jej jednego z tych stopni niepełnosprawności.

Dodatkowy urlop nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub przysługującego na podstawie odrębnych przepisów. 

Pracownik z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności ma prawo do czasu wolnego od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (nie częściej niż raz w roku) lub w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Dostosowanie miejsca pracy
Jeśli posiadasz orzeczenie o niepełnosprawności, twój pracodawca powinien zapewnić ci dostosowane stanowisko pracy oraz dojście do niego. Być może wymagać to od niego niezbędnych racjonalnych usprawnień, które będą dostosowane do twoich potrzeb. Oczywiście, nie każda osoba niepełnosprawna będzie wymagać przystosowania takiego stanowiska i będzie zgłaszać taką potrzebę swojemu pracodawcy. To, co ważne, że jeśli pracodawca  nie dokonanie niezbędnych racjonalnych usprawnień, będzie to oznaczać naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu(art. 183a § 2–5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy ).

Pracodawca, jeśli jego pracownik uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową i nie może pracować na dotychczasowym stanowisku, musi przygotować dla niego odpowiednio dostosowane miejsce pracy oraz zaplecze socjalne (chyba, że wypadek/choroba były wynikiem nieprzestrzegana przez pracownika BHG/nastąpiły z jego winy), nie później niż w ciągu 3 miesięcy od daty zgłoszenia przez pracownika gotowości przystąpienia do pracy.

Jeśli pracodawca nie respektuje zasad przysługujących osobom z niepełnosprawnościami w miejscu pracy, zgłosić to można do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). 
O obowiązkach pracodawcy zatrudniającego osoby z niepełnosprawnościami więcej można przeczytać w publikacji Państwowej Inspekcji Pracy: https://www.pip.gov.pl/publikacje/publikacje-dla-pracodawcow?start=18

Podstawy prawne:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1997r. nr 123 poz. 776 z późn. zm.); Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. nr 24, poz. 141 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (Dz.U. z 2003r. nr 100, poz. 927). 

Źródła:
https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/8717056,przywileje-pracownika-niepelnosprawnego-pfron.html
https://www.gov.pl/web/nauka/uprawnienia-osob-niepelnosprawnych
www.pfron.org.pl
https://www.pfron.org.pl/aktualnosci/szczegoly-aktualnosci/news/praca-zdalna-a-koszty-placy-w-dofinansowaniu-do-wynagrodzen/
https://www.zeronapfron.pl/
https://www.pip.gov.pl/publikacje/publikacje-dla-pracodawcow?start=18