Zaburzenia równowagi i chodu

Zaburzenia równowagi występują u wielu osób z SM na różnym etapie chorowania (również we wczesnym okresie), a ponad połowa będzie doświadczać upadków w ich wyniku. Problemy z utrzymaniem równowagi mogą wynikać z obniżonej zdolności utrzymywania odpowiedniej postawy ciała, ograniczonej zdolności do reagowania na zaburzenia stabilności. Mogą również być widoczne, albo nasilone gdy osoba z SM wykonuje jeszcze jakąś czynność (nie mogą poświęcić utrzymaniu odpowiedniej postawy wystarczającej ilości uwagi). Na utrzymywanie równowagi mogą mieć wpływ również inne symptomy stwardnienia rozsianego np. spastyczność,  a pogarszać ją mogą rzuty.

W radzeniu sobie z problemami z utrzymaniem równowagi warto jest skonsultować się z fizjoterapeutą, który zademonstruje ćwiczenia ułatwiające wykonywanie codziennych czynności. Pomocny może okazać się trening wg Frenkla, który opiera się na stopniowaniu trudności ćwiczeń i uczy m.in. obracani i siadania na łóżku, wstawania i siadania, zwrotów. W efekcie zmniejsza się ryzyko upadków oraz zwiększa psychiczne bezpieczeństwo pacjenta. Jednocześnie jest to metoda ukierunkowana na łagodzenie określonych objawów. Badania pokazują, że istotną rolę mają też ćwiczenia uczące upadania i wstawania. Gdy u pacjentów nie obserwuje się jeszcze deficytu neurologicznego zalecane są treningi na bieżni bądź marszowy. Ważne jest skupienie się na posturze i wzmocnieniu mięśni. 
Zastosowany może być również trening równowagi, który wzmocnić matrzy systemy sensoryczne odpowiedzialne za równowagę.Ponieważ SM może wpływać na jeden lub więcej z tych systemów indywidualnie, terapeuci muszą określić, jaką rolę, jeśli w ogóle, odgrywa każda część. Lokalizacja zmian SM jest zwykle kluczem do zrozumienia problemu. Zajmując się i integrując wszystkie te czynniki sensoryczne w treningu równowagi, terapeuci mają większe szanse na osiągnięcie pozytywnych wyników u osób z SM. 
Metoda relearning, inaczej ponowne uczenie ruchu, to terapia oparta na zrozumieniu kinematyki normalnych ruchów, procesów kontroli ruchów i uczenia się ruchów. Procesy zdrowienia po zachorowaniu, czyli ponowna nauka utraconych zdolności ruchowych, są porównywalne do nauki ruchu u zdrowych osób. Uczenie się ruchów polega na ćwiczeniach samodzielnych. Pacjent dąży do osiągnięcia celu i ćwiczy te ruchy, które są wykorzystywane w podstawowych czynnościach dnia codziennego. Zalicza się do tych czynności takie ruchy, jak wstawanie z łóżka, unoszenie kończyn górnych w celu umycia twarzy czy uczesania się, skłon do przodu i utrzymanie równowagi w celu założenia spodni czy butów itp. Ćwiczenia te powinny być dostosowane do możliwości pacjenta i utraconych funkcji. Należy je wykonywać codziennie ok. 30 minut, nie należy przegrzewać organizmu. Gdy pacjent czuje się zmęczony, trzeba odpocząć, aby nie doprowadzać do przemęczenia.
W niektórych systemach wykorzystuje się komputerowo sterowane wspomaganie ruchów w stawach biodrowych i kolanowych za pomocą mechanicznych ortez. Trening ten pozwala na szybką poprawę lokomocji. Zalety ćwiczeń z kontrolowanym odciążeniem to powtarzalność cyklu chodu, równowaga posturalna podczas siedzenia, stania i chodzenia, torowanie ruchów i aktywacja ośrodków ruchowych rdzeniowych i nardzeniowych, poprawa ruchomości stawów, zapobieganie przykurczom. 
Ciekawą metodą jest metoda ruchów wstecznych, polegająca na wykonywaniu przez pacjenta ruchów, począwszy od ostatniego w sekwencji, czyli w pozycji stojącej. Następnie wykonuje się ruch poprzedzający i w ten sposób przechodzi się przez wszystkie etapy. Z pozycji stojącej do pozycji leżącej. Metoda ta jest wykorzystywana w programach nauki podnoszenia się po upadku.
Oczywiście, wszystkie te metody powinny być indywidualnie dobierane do potrzeb i możliwości pacjenta, przy współpracy z profesjonalistą.

Badania wykazują, że joga, pilates, tai chi mogą również okazać się pomocne. Zobacz nasze ćwiczenia tai chi.

Wsparciem okazać się mogą również różne przyrządy, np. laska. Nawet jeśli nie jest ona potrzebna na co dzień, może okazać się pomocna w nowych miejscach albo na otwartych przestrzeniach. Możesz poradzić się fizjoterapeuty albo terapeuty zajęciowego jaki rodzaj wsparcia wybrać dla siebie. Terapeuta zajęciowy może poradzić również w kwestii dostosowań w domu.

 W SM pojawiają się również problemy z chodem i towarzyszą osobom chorym praktycznie przez cały okres chorowania. SM wpływa na m.in. wytrzymałość w czasie chodu, jego prędkość. Osoby z SM na ogół poruszają się wolniej niż te zdrowe, stawiają mniejsze kroki, częściej podczas chodu się kiwają z boku na boku, zmienia się również ich wzorzec chodu – mniej angażowane są stawy w biodrach i kostkch, a bardziej w kolanach. Również wykonywania innego (oprócz chodzenia) zadania, wymagającego zaangażowania poznawczego osłabia zarówno chód osób z SM jak i wynik zadania, które w międzyczasie realizują. Osobom z SM również często towarzyszą upadki.

 Radzenie sobie z zaburzeniami chodu czy z upadkami angażuje ćwiczenia, zwłaszcza ustrukturalizowane plany ćwiczeniowe, wykonywane regularnie. Pomocna okazać się może rehabilitacja z użyciem strategii kompensacyjnych – np. wykorzystywanie sprzętu pomocniczego. Przydatne może okazać się również np. komputerowo sterowane wspomaganie ruchów w stawach biodrowych i kolanowych za pomocą mechanicznych ortez. Trening ten pozwala na szybką poprawę lokomocji. W radzeniu sobie z zaburzeniami chodu mogą też pomóc niektóre leki.