Inne rodzaje rehabilitacji

Osoby chore na SM, aby poprawić swoje funkcjonowanie, mogą skorzystać również z innych form wsparcia, które pomogą im łagodzić objawy SM, a także nauczyć się nowych sposobów na wykonywanie codziennych czynności. Poniżej opisujemy kilka rodzajów rehabilitacji, które są zalecane osobom ze stwardnieniem rozsianym ze względu na objawy choroby i ich wpływ na życie.

Terapia zajęciowa
Ma na celu uaktywnienie rehabilitowanej osoby i zaangażowanie w różne formy aktywności, które pomogą zoptymalizować sprawność fizyczną, psychiczną i umysłową, zwiększą uczestnictwo w życiu społecznym, a w przypadku trwałej utraty określonych funkcji (np. w wyniku SM i jego objawów) pozwoli na wypracowanie funkcji zastępczych, które pomagać będą w codziennym funkcjonowaniu. I tak, na terapii zajęciowej osoba z SM może np. nauczyć się nowych sposobów na przygotowanie posiłków czy obsługę komputera.

Rodzaje i metody terapii zajęciowej: ergoterapia (min. rzemiosło, działania artystyczne), choreoterapia (terapia wykorzystująca taniec i ruch), dramatoterapia (terapia wykorzystująca elementy teatru i dramy), muzykoterapia (terapia wykorzystująca muzykę), socjoterapia oraz inne.

Terapia zajęciowa jest często elementem rehabilitacji na oddziałach szpitalach, ale oferowana jest też przez różne fundacje i organizacje.

Terapia funkcji poznawczych
Trudności dotyczące sfery poznawczej to częsty objaw u chorych ze stwardnieniem rozsianym. Zalicza się do tzw. niewidzialnych objawów choroby, ponieważ na pierwszy rzut oczu może nie być oczywisty.

Do najczęstszych zaburzeń funkcji poznawczych, które występują u chorych na SM zalicza się: problemy z koncentracją uwagi, obniżenie prędkości przetwarzania informacji, osłabienie zdolności uczenia się i pamięci, problemy z planowaniem, abstrahowaniem, podejmowaniem decyzji.

W radzeniu sobie z zaburzeniami funkcji poznawczych warto skontaktować się – o ile jest to możliwe – z neuropsychologiem. To psycholog wyspecjalizowany w ocenie problemów z pamięcią, uwagą itp. Dokona on ewaluacji funkcjonowania, a także zaleci odpowiednie ćwiczenia, które pomogą w radzeniu sobie z tymi trudnościami, m.in. poprzez wypracowanie strategii zastępczych ułatwiających codzienne życie.

Z tego rodzaju rehabilitacji można czasem skorzystać na oddziałach rehabilitacji neurologicznej. Można również poszukać takiego wsparcia prywatnie.

Terapia logopedyczna
Jednym z objawów, którego doświadczają osoby z SM to zaburzenia funkcji mowy. Najczęstszym z nich jest dyzartria, która obejmuje cały szereg objawów wynikających z nieprawidłowego napięcia mięśniowego, osłabienia mięśni, trudności w wykonywaniu ruchów mownych o prawidłowym tempie, zakresie, stabilności, precyzji.

Mowa u chorego z SM, w wyniku dyzartrii może stać się mniej wyraźna, wypowiadanie głosek i łączenie ich w słowa – utrudnione, a głos napięty i chrypliwy. Jej nasilenie może być różne – od niewielkiego do dużego, co spowoduje, że mowa będzie bardzo zamazana i trudna do zrozumienia przez odbiorcę.

Badanie logopedyczne pozwoli na ocenę trudności, natomiast terapia logopedyczna za główny cel stawia poprawę klarowności wypowiedzi oraz usprawnienie komunikacji. Dąży się w niej do podniesienia wydajności i efektywności mowy, którą próbuje się przywrócić do jak najbardziej naturalnego brzmienia. Logopeda proponuje ćwiczenia, które mają odbudować utracone zdolności lub wykorzystać zachowane umiejętności do uzyskania efektywniejszego sposobu mówienia.

Przykłady konkretnych ćwiczeń artykulacyjnych, oddechowych i  fonacyjnych dedykowanych pacjentom z  SM można znaleźć w  publikacji Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego z  2011 r. autorstwa Marceliny Przeździęk, „Usprawnianie mowy w SM. Zestaw Ćwiczeń logopedycznych dla osób chorych na stwardnienie rozsiane” oraz w najnowszej publikacji „Mówić, jak to łatwo powiedzieć. Trening mowy dla osób z SM” autorstwa Marty Kamianowskiej i Emilii Romanik.

Terapia psychologiczna
Zaburzenia zdrowia psychicznego często występują wśród osób z SM. Do najczęstszych należą depresja i zaburzenia lękowe, ale nie wyczerpują one wszystkich problemów.

Choroby psychiczne mogą być efektem oddziaływania SM na mózg, ale też skutkiem życia z chorobą przewlekłą. Niestety, tak jak inne objawy choroby, istotnie wpływają na jakość życia chorych.

Pierwszym krokiem na drodze do poprawy samopoczucia i poradzenia sobie z chorobami psychicznymi jest diagnoza. Jeśli osoba z SM doświadcza jakiegokolwiek objawu depresji, zaburzeń lękowych czy innych powinna udać się do lekarza psychiatry, który zaleci odpowiednie leczenie farmakologiczne oraz do psychologa. Pomoc psychologa pozwoli wyrazić wiele emocji pojawiających się w depresji i innych zaburzeniach psychicznych i ułatwi rozwiązywanie problemów. Badania pokazują jednak, że najlepsze efekty przynosi połączenie terapii lekami i psychoterapii.

Wsparcie tych specjalistów można uzyskać zarówno w ramach NFZ jak i prywatnie. To, co istotne, to do psychiatry i psychologa na NFZ nie trzeba mieć skierowania. Terminy do tych specjalistów na NFZ można sprawdzić tutaj.

W ramach Specjalistycznej poradni PTSR skorzystać można z bezpłatnego wsparcia psychologów. Wystarczy wypełnić formularz albo zadzwonić pod numer telefonu 22 127 48 50.

Terapia uroginekolgiczna
Inaczej nazywana terapią dna miednicy również może być zalecana osobom z SM ponieważ jednym z objawów choroby są trudności z pracą pęcherza moczowego i jelit, np. nietrzymanie moczu, zaburzenia gromadzenia/oddawania moczu/stolca, nietrzymanie stolca.

Zalecana jest nie tylko kobietom, ale i mężczyznom chorym na stwardnienie rozsiane. Na pierwszej wizycie terapeutka/terapeuta uroginekologiczny zbiera wywiad, wykonuje badanie i stwarza indywidualny plan terapii.

Fizjoterapia uroginekologiczna w  ramach NFZ to nadal rzadkość.

Źródła:
Małgorzata Polit, "Dyzatria – motoryczne zaburzenia mowy w SM i ich terapia", 108 nr SM Expressu
"Co warto wiedzieć o fizjoterapii uroginekologicznej?". Rozmowa z Joanną Piórek-Wojechowską, 108 nr SM Expressu