Dotychczasowe rekomendacje dotyczące leczenia pacjentów chorującym na SM w czasie pandemii Covid-19 opierają się o ogólną wiedzę na temat mechanizmów działania leków stosowanych w leczeniu tej choroby i mają charakter przypuszczeń i przewidywań.  Najpewniejsze informacje na temat wpływu zakażenia Covid-19 na przebieg stwardnienia rozsianego będą pochodziły  z rejestrów pacjentów chorujących na SM, którzy ulegli zakażeniu wirusem SARS-CoV-2.  W ostatnich tygodniach powstało kilka takich rejestrów o zasięgu międzynarodowym lub regionalnym, które bardzo aktywnie zbierają dane.  Ostatnie dni przyniosły pierwsze, wstępne informacje z tych rejestrów.  Oceniając te dane z pełną ostrożnością i pamiętając o ich bardzo wstępnym charakterze trzeba stwierdzić, iż te pierwsze informacje są dość optymistyczne dla pacjentów z SM. 

Dane z rejestrów MSIF (MS International Federation), włoskich, hiszpańskich, francuskich i amerykańskich, które obejmują już grupy kilkuset pacjentów z SM którzy zachorowali na Covid-19 pokazują, iż częstość zakażeń SARS-CoV-2 jak na razie nie jest wyższa w populacji SM w stosunku do populacji ogólnej.  Po drugie nie widać, aby pacjenci z SM chorowali ciężej niż populacja ogólna np. włoski rejestr ujawnił przed tygodniem, iż spośród 380 pacjentów z Covid-19 zmarło 5, co odbiega od wysokiej śmiertelności we Włoszech.  Podobnie dane z Hiszpanii i USA wskazują na niższą od przeciętnej śmiertelność spowodowaną Covid-19 wśród pacjentów z SM.  Kolejnym pozytywnym faktem jest to, iż nie zaobserwowano, aby któryś z leków stosowanych w SM w sposób szczególny wiązał się z częstszą infekcją Covid-19 lub z cięższym przebiegiem tej infekcji.  W istocie rzeczy wśród najbardziej tragicznych przypadków Covid-19 było wielu pacjentów bez leczenia na SM.  Wydaje się, że czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu Covid-19 u pacjentów z SM są takie same jak w populacji ogólne, czyli starszy wiek, cukrzyca, choroby naczyniowe i nowotworowe. Te wstępne obserwacje z badań rejestrowych mogą sugerować, iż immunosupresyjne leczenie stosowane w SM może ograniczać nadmierna reakcje odpornościową tzw. burze cytokinową, która ma być odpowiedzialna na największe uszkodzenie płuc i najgorsze rokowanie.  Sugestie takie mają poparcie w próbach aktywnego leczenia Covid-19 lekami immunosupresyjnymi takimi jak inhibitory IL-1, IL-6 i TNF.  Trzeba jednak pamiętać, ze są to bardzo wstępne wyniki i konieczna będzie ich pełna ocena w dłuższej perspektywie czasowej, w tym ocena wpływu infekcji Covid-19 na dalszy przebieg SM np. poinfekcyjną aktywność rzutową i progresje niesprawności. Będzie to szczególnie ważne ponieważ jedną z zaskakujących informacji z dotychczasowych danych rejestrowych jest zdecydowana dominacja pacjentów z postacią rzutową w stosunku do postaci progresywnych w populacji zakażonych SARS-Cov-2 np. w rejestrze MSIF 570 pacjentów RR v. 46 SP. Ponadto trzeba uwzględnić neurotropizm wirusa SARS-CoV-2, który również może potencjalnie wpływać na przebieg SM.  Doceniając te pierwsze pozytywne informacje należy z całą ostrożnością obserwować i analizować dalej spływające dane. 

W tym celu niezwykle ważne jest aby zgłaszać przypadki zakażeń SARS-Cov-2 u pacjentów z SM do ankiety Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego:

• ankieta dla pacjentów: https://ankietaplus.pl/s/42025VPE
• ankieta dla lekarzy: https://forms.gle/ZkdvH89kwgSYS9Ht9

Gorąco apelujemy do lekarzy i pacjentów o dokonywanie takich zgłoszeń. Uzyskane wyniki będą miały bardzo duże znaczenie m.in. w opracowaniu metod leczenia pacjentów z SM w okresie pandemii Covid-19, ale także w ocenieniu szczególnych czynników ryzyka. Nasze ankiety są częścią inicjatywy Międzynarodowej Federacji Stwardnienia Rozsianego (MSIF): COVID-19 & MS: Global Data Sharing.

W imieniu Doradczej Komisji Medycznej PTSR

Prof. dr hab. med. Krzysztof Selmaj – Przewodniczący

Członek Zarządu ECTRIMS