Choć prawdopodobnie wielu z Was już o niej słyszało, dziś - z okazji Światowego Tygodnia Mózgu - chcemy krótko o pewnej niezwykle ważnej i bardzo fascynującej zdolności mózgu ludzkiego - neuroplastyczności.

Jak pewnie wiecie, w mózgu osoby ze stwardnieniem rozsianym zachodzą przede wszystkim dwa procesy. Pierwszym z nich jest demielinizacja, w trakcie której procesy zapalne, wywołane nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną, uszkadzają otoczkę mielinową nerwów. Drugim - utrata aksonów czyli włókien nerwowych, prowadząca do neurodegeneracji czyli śmierci neuronów. Wszystko to prowadzi do zaburzeń neurologicznych, objawów SM i pogarszania się stanu zdrowia.

Jednakże, mózg jest narzędziem elastycznym, wyposażonym w niezwykłą umiejętność - neuroplastyczność. Neuroplastyczność to zdolności mózgu do „rozwoju”, do adaptacji, do zmiany – nie tylko w obecności zdarzeń patologicznych, takich jak np. proces chorobowy, ale też na co dzień. Wykorzystując mechanizm modyfikujące zarówno drogi nerwowe i synapsy, angażując do wykonywania zadań nowe rejony czy zwiększając aktywację odpowiedni obszarów, a także – transfer międzypółkulowy, mózg wdraża procesy naprawcze, niwelujące efekty uszkodzeń. I tak naprawdę korzysta z tego przez całe życie. Brzmi to naprawdę niezwykle, prawda? Neuroplastyczność jak związana jest z wieloma czynnikami, zarówno indywidualnymi jaki i z samym SM. Są to m.in. wiek, płeć, ale też np. lokalizacja, zasięg uszkodzeń wynikających z SM czy przedchorobowa rezerwa neuronalna.

Rezerwa neuronalna, która związana jest z indywidualnymi cechami mózgu danego człowieka - jego rozmiarem i ilością neuronów. Rezerwa pozwala na kompensację uszkodzenia, na jego zmniejszenie albo nawet zlikwidowanie, zwłaszcza w początkowym okresie od jego wystąpienia. Im większa jest rezerwa przedchorobowo, tym dłużej będzie ona służyła w procesach naprawczych. Niestety i rezerwa w którymś momencie się wyczerpuje, zwłaszcza, gdy wykorzystywana jest często.

Co można zrobić, by sprzyjać zdrowiu mózgu i mechanizmom naprawczym? Prowadź zdrowy dla mózgu tryb życia, składający się z kilku elementów: aktywności fizycznej, stymulacji intelektualnej, unikania tytoniu i alkoholu, a także - przyjmowaniu leków na stwardnienie rozsiane. Badania pokazują, że tylko 1 na 10 zmian SM, widocznych w badaniach obrazowych, daje obserwowalne i odczuwalne objawy. Dlatego ich brak, nie oznacza, że choroba nie jest aktywna. Ważne, by o tym pamiętać.

Źródła: MS Brain Health – Time Matters in MS, Tomassini i inni (2014), Nat Rev Neurol., Ksiazek-Winiarek i inni (2015), Neural Plasticity