Leczenie modyfikujące przebieg choroby w Polsce

Poniżej znajdziesz wiele przydatnych informacji dotyczących leczenia osób z SM w Polsce. Jeśli jednak będziesz mieć dodatkowe pytania, zadzwoń do nas (22) 127 48 50lub napisz: cism@ptsr.org.pl. Odpowiemy na wszystkie pytania!

Obecnie na świecie i w Polsce dostępnych jest kilkanaście leków (terapii) immunomodulujących/modyfikujących (ang. disease modyfing therapies, DMTs), czyli mających wpływ na przebieg stwardnienia rozsianego.

FAKTY O LEKACH IMMUNOMODULUJĄCYCH PRZEBIEG SM:
1.Leki modyfikujące przebieg SM mają różne sposoby podawania (doustnie - tabletki, w postaci zastrzyków bądź wlewów), różną częstość podawania (codziennie, co kilka dni, co dwa tygodnie, raz na pół roku, a nawet tylko kilkurazowo), a także to, czy możesz zaaplikować je sobie samodzielnie czy konieczna musi być wizyta w placówce leczniczej.

2. Mechanizm leków modyfikujących przebieg choroby opiera się głównie na redukcji lub zatrzymaniu wywoływanych przez chorobę zapaleń w mózgu i rdzeniu kręgowym (ośrodkowym układzie nerwowym, OUN), będących wynikiem nieprawidłowego działania układu odpornościowego, który niszczy mielinę (otoczkę nerwów) jak również same nerwy.  Pozwala to na zmniejszanie lub całkowite zredukowanie liczby rzutów, zahamowanie progresji niepełnosprawności. Niektóre z leków zmniejszają również atrofię mózgu.

3. Leki immunomodulujące stosuje się przede wszystkim w rzutowo-remisyjnej postaci SM (ang. relapsing-remitting multiple sclerosis, RR MS), ponieważ właśnie dla tego typu stwardnienia rozsianego charakterystyczne są zapalenia. Niektóre z DMT są skuteczne również w przypadku wczesnych, aktywnych postaci wtórnie i pierwotnie postępującego SM (w których obecne są rzuty lub zmiany aktywne widoczne w obrazach rezonansu magnetycznego - MRI). Nie są jednak skuteczne w leczeniu zaawansowanych postaci choroby, w których przeważają procesy neurodegeneracyjne.

4.Do leczenia rzutowo-remisyjnej postaci SM stosuje się: interferony beta, octan glatimeru, fumaran dimetylu, teryflunomid, natalizumab, fingolimod, okrelizumab, kladrybinę, ozanimod, ponesimod, ofatumumab.

5. Okrelizumab jest stosowany także u pacjentów z wczesną postacią pierwotną SM.

6. Siponimod stosowany jest natomiast u pacjentów ze wczesną postacią wtórnie postępującego SM.

7. Liczne dowody naukowe pokazują, że terapię lekami immunomodulującymi należy rozpocząć tak szybko, jak to tylko możliwe, bowiem wtedy leczenie przynosi najlepsze efekty, a uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego są bardziej odwracalne. Brak rzutów i dobre samopoczucie u osoby chorej, która się nie leczy nie oznacza, że jej choroba jest nieaktywna -  tylko 1 na 10 zmian aktywnych, widocznych w badaniu rezonansu magnetycznego, daje objawy w postaci rzutu. 

8. Leczenie stwardnienia rozsianego w Polsce odbywa się w ramach programu lekowego(B.29) refundowanego przez Ministerstwo Zdrowia. Oznacza ta, że osoba z SM, jeśli posiada ubezpieczenie zdrowotne, może leczyć się za darmo.

9. Terapia pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią SM najczęściej rozpoczyna się od podania leku należącego do leków tzw. I linii. Są to przede wszystkim interferony beta i octan glatirameru, ale również leki nowszej generacji, silniejsze i bardziej skuteczne - fumaran dimetylu, teryflunomid, a od listopada 2022 - ozanimod, ponesimod i ofatumumab. W lipcu 2023 r. na liście leków w ramach tzw. 1 linii znalazły się również okrelizumab i kladrybina. 

10. Jeśli choroba u osoby z rzutowo-remisyjną postacią SM rozwija się szybko i agresywnie (ang. rapidly evolving severe, RES) lub gdy leczenie lekami I linii nie przynosi oczekiwanych rezultatów przez określony czas (przez jeden pełny cykl leczenia, zazwyczaj 1 rok, w trakcie którego wciąż obserwuje się aktywność zapalną), wdraża się leki z tzw. II linii. Należą do nich: fingolimod, natalizumab, kladrybina, okrelizumab i alemtuzumab. To leki bardzo skuteczne w hamowaniu postępu choroby. Leki te mają postać tabletek lub wlewów, o różnej częstotliwości podawania.

11. Leczenie pierwotnie postępującej postaci SM prowadzi się okrelizumabem. To co istotne, lek ten skuteczny jest w przypadku wczesnej pierwotnie postępującej postaci SM, czyli wtedy, gdy na obrazie rezonansu widać wciąż aktywność choroby. 

12.Lek na wtórnie postępującą postać SM to siponimod i od 11.2022 został objęty refundacją. Również on kierowany jest dla pacjentów z wczesną postacią wtórnie postępującą.

13. To, jaki lek zostanie ci zaproponowany zależy od: postaci choroby, jej aktywności, przebiegu, twojego stanu neurologicznego. Dobierając terapię należy uwzględnić swoje preferencje co do sposobu podawania leku i stylu życia oraz planów prokreacyjnych. TO WSPÓLNY WYBÓR PACJENTA I LEKARZA.

14.Przyjmowanie leków będzie wiązało się z badaniami przed rozpoczęciem terapii, kontrolnymi wizytami u lekarza oraz badaniami w trakcie (m.in. regularne badania krwi oraz cykliczny MRI).

15. Dostęp do treści Program B.29 "Leczenie stwardnienia rozsianego" jest możliwy dla każdego - kliknij tutaj. 

16. Powinieneś zawsze otrzymać od neurologa, który stawiał diagnozę SM o tym, czy w Twoim przypadku jest możliwe leczenie i gdzie możesz je otrzymać.

17. Program lekowy będzie wymagał wizyt w szpitalu lub w poradni neurologicznej.

18. W Polsce znajduje się ponad 100 ośrodków prowadzących leczenie pacjentów chorych na SM. Obecnie nie obowiązuje rejonizacja, a więc chory może wybrać sobie placówkę, w której chce się leczyć i to właśnie z nią się skontaktować. Niestety czasem bywa tak, że dana placówka nie ma dostępnych „od ręki” miejsc w programie lekowym i zgłaszając się do takiego ośrodka, pacjent zostanie wpisany na listę oczekujących na leczenie, do tzw. kolejki.
W takim przypadku możesz zdecydować się na leczenie w innym miejscu, które oferuje szybsze podanie terapii.

Aby ułatwić decyzje o wyborze ośrodka leczenia, poniżej przedstawiamy link do strony Narodowego Funduszu Zdrowia, na której publikowane są ośrodki leczące SM wraz z terminami oczekiwania na włączenie do terapii.
Link do strony NFZ: https://terminyleczenia.nfz.gov.pl/#
Aby znaleźć ośrodek należy wpisać:
- w „przypadek” – stabilny
- w „jakiego świadczenia szukasz” – leczenie chorych stwardnienie rozsiane
Możesz wybrać też województwo i miejscowość.